1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
|
KULLANIM KİTAPÇIĞI
==================
LDMicro desteklenen MicroChip PIC16 ve Atmel AVR mikrokontrolcüler için
gerekli kodu üretir. Bu iş için kullanılabilecek değişik programlar vardır.
Örneğin BASIC, C, assembler gibi. Bu programlar kendi dillerinde yazılmış
programları işlemcilerde çalışabilecek dosyalar haline getirirler.
PLC'de kullanılan dillerden biri ladder diyagramıdır. Aşağıda LDMicro ile
yazılmış basit bir program görülmektedir.
|| ||
|| Xbutton1 Tdon Rchatter Yred ||
1 ||-------]/[---------[TON 1.000 s]-+-------]/[--------------( )-------||
|| | ||
|| Xbutton2 Tdof | ||
||-------]/[---------[TOF 2.000 s]-+ ||
|| ||
|| ||
|| ||
|| Rchatter Ton Tnew Rchatter ||
2 ||-------]/[---------[TON 1.000 s]----[TOF 1.000 s]---------( )-------||
|| ||
|| ||
|| ||
||------[END]---------------------------------------------------------||
|| ||
|| ||
(TON=turn-on gecikme; TOF-turn-off gecikme. --] [-- girişler, diğer bir
deyişle kontaklardır. --( )-- ise çıkışlardır. Bunlar bir rölenin bobini
gibi davranırlar. Ladder diyagramı ile ilgili bol miktarda kaynak internet
üzerinde bulunmaktadır. Burada LDMicro'ya has özelliklerden bahsedeceğiz.
LDmicro ladder diyagramını PIC16 veya AVR koduna çevirir. Aşağıda desteklenen
işlemcilerin listesi bulunmaktadır:
* PIC16F877
* PIC16F628
* PIC16F876 (denenmedi)
* PIC16F88 (denenmedi)
* PIC16F819 (denenmedi)
* PIC16F887 (denenmedi)
* PIC16F886 (denenmedi)
* ATmega128
* ATmega64
* ATmega162 (denenmedi)
* ATmega32 (denenmedi)
* ATmega16 (denenmedi)
* ATmega8 (denenmedi)
Aslında daha fazla PIC16 ve AVR işlemci desteklenebilir. Ancak test ettiklerim
ve desteklediğini düşündüklerimi yazdım. Örneğin PIC16F648 ile PIC16F628
arasında fazla bir fark bulunmamaktadır. Eğer bir işlemcinin desteklenmesini
istiyorsanız ve bana bildirirseniz ilgilenirim.
LDMicro ile ladder diyagramını çizebilir, devrenizi denemek için gerçek zamanlı
simülasyon yapabilirsiniz. Programınızın çalıştığından eminseniz programdaki
giriş ve çıkışlara mikrokontrolörün bacaklarını atarsınız. İşlemci bacakları
belli olduktan sonra programınızı derleyebilirsiniz. Derleme sonucunda oluşan
dosya .hex dosyasıdır. Bu dosyayı PIC/AVR programlayıcı ile işlemcinize kaydedersiniz.
PIC/AVR ile uğraşanlar konuya yabancı değildir.
LDMicro ticari PLC programları gibi tasarlanmıştır. Bazı eksiklikler vardır.
Kitapçığı dikkatlice okumanızı tavsiye ederim. Kullanım esnasında PLC ve
PIC/AVR hakkında temel bilgilere sahip olduğunuz düşünülmüştür.
DİĞER AMAÇLAR
==================
ANSI C kodunu oluşturmak mümkündür. C derleyicisi olan herhangi bir
işlemci için bu özellikten faydalanabilirsiniz. Ancak çalıştırmak için
gerekli dosyaları siz sağlamalısınız. Yani, LDMicro sadece PlcCycle()
isimli fonksiyonu üretir. Her döngüde PlcCycle fonksiyonunu çağırmak, ve
PlcCycle() fonksiyonunun çağırdığı dijital girişi yazma/okuma vs gibi
G/Ç fonksiyonları sizin yapmanız gereken işlemlerdir.
Oluşturulan kodu incelerseniz faydalı olur.
KOMUT SATIRI SEÇENEKLERİ
========================
Normal şartlarda ldmicro.exe komut satırından seçenek almadan çalışır.
LDMicro'ya komut satırından dosya ismi verebilirsiniz. Örneğin;komut
satırından 'ldmicro.exe asd.ld' yazarsanız bu dosya açılmaya çalışırlır.
Dosya varsa açılır. Yoksa hata mesajı alırsınız. İsterseniz .ld uzantısını
ldmicro.exe ile ilişkilendirirseniz .ld uzantılı bir dosyayı çift tıklattığınızda
bu dosya otomatik olarak açılır. Bkz. Klasör Seçenekleri (Windows).
`ldmicro.exe /c src.ld dest.hex', şeklinde kullanılırsa src.ld derlenir
ve hazırlanan derleme dest.hex dosyasına kaydedilir. İşlem bitince LDMicro kapanır.
Oluşabilecek tüm mesajlar konsoldan görünür.
TEMEL BİLGİLER
==============
LDMicro açıldığında boş bir program ile başlar. Varolan bir dosya ile başlatırsanız
bu program açılır. LDMicro kendi dosya biçimini kullandığından diğer dosya
biçimlerinden dosyaları açamazsınız.
Boş bir dosya ile başlarsanız ekranda bir tane boş satır görürsünüz. Bu satıra
komutları ekleyebilir, satır sayısını artırabilirsiniz. Satırlara Rung denilir.
Örneğin; Komutlar->Kontak Ekle diyerek bir kontak ekleyebilirsiniz. Bu kontağa
'Xnew' ismi verilir. 'X' bu kontağın işlemcinin bacağına denk geldiğini gösterir.
Bu kontağa derlemeden önce isim vermeli ve mikrokontrolörün bir bacağı ile
eşleştirmelisiniz. Eşleştirme işlemi içinde önce işlemciyi seçmelisiniz.
Elemanların ilk harfi o elemanın ne olduğu ile ilgilidir. Örnekler:
* Xname -- mikrokontrolördeki bir giriş bacağı
* Yname -- mikrokontrolördeki bir çıkış bacağı
* Rname -- `dahili röle': hafızada bir bit.
* Tname -- zamanlayıcı; turn-on, turn-off yada retentive
* Cname -- sayıcı, yukarı yada aşağı sayıcı
* Aname -- A/D çeviriciden okunan bir tamsayı değer
* name -- genel değişken (tamsayı)
İstediğiniz ismi seçebilirsiniz. Seçilen bir isim nerede kullanılırsa
kullanılsın aynı yere denk gelir. Örnekler; bir satırda Xasd kullandığınızda
bir başka satırda Xasd kullanırsanız aynı değere sahiptirler.
Bazen bu mecburi olarak kullanılmaktadır. Ancak bazı durumlarda hatalı olabilir.
Mesela bir (TON) Turn-On Gecikmeye Tgec ismini verdikten sonra bir (TOF)
Turn_Off gecikme devresine de Tgec ismini verirseniz hata yapmış olursunuz.
Dikkat ederseniz yaptığınız bir mantık hatasıdır. Her gecikme devresi kendi
hafızasına sahip olmalıdır. Ama Tgec (TON) turn-on gecikme devresini sıfırlamak
için kullanılan RES komutunda Tgec ismini kullanmak gerekmektedir.
Değişken isimleri harfleri, sayıları, alt çizgileri ihtiva edebilir.
(_). Değişken isimleri sayı ile başlamamalıdır. Değişken isimleri büyük-küçük harf duyarlıdır.
Örneğin; TGec ve Tgec aynı zamanlayıcılar değildir.
Genel değişkenlerle ilgili komutlar (MOV, ADD, EQU vs) herhangi bir
isimdeki değişkenlerle çalışır. Bunun anlamı bu komutlar zamanlayıcılar
ve sayıcılarla çalışır. Zaman zaman bu faydalı olabilir. Örneğin; bir
zamanlayıcının değeri ile ilgili bir karşılaştırma yapabilirsiniz.
Değişkenler hr zaman için 16 bit tamsayıdır. -32768 ile 32767 arasında
bir değere sahip olabilirler. Her zaman için işaretlidir. (+ ve - değere
sahip olabilirler) Onluk sayı sisteminde sayı kullanabilirsiniz. Tırnak
arasına koyarak ('A', 'z' gibi) ASCII karakterler kullanabilirsiniz.
Ekranın alt tarafındaki kısımda kullanılan tüm elemanların bir listesi görünür.
Bu liste program tarafından otomatik olarak oluşturulur ve kendiliğinden
güncelleştirilir. Sadece 'Xname', 'Yname', 'Aname' elemanları için
mikrokontrolörün bacak numaraları belirtilmelidir. Önce Ayarlar->İşlemci Seçimi
menüsünden işlemciyi seçiniz. Daha sonra G/Ç uçlarını çift tıklatarak açılan
pencereden seçiminizi yapınız.
Komut ekleyerek veya çıkararak programınızı değiştirebilirsiniz. Programdaki
kursör eleman eklenecek yeri veya hakkında işlem yapılacak elemanı göstermek
amacıyla yanıp söner. Elemanlar arasında <Tab> tuşu ile gezinebilirsiniz. Yada
elemanı fare ile tıklatarak işlem yapılacak elemanı seçebilirsiniz. Kursör elemanın
solunda, sağında, altında ve üstünde olabilir. Solunda ve sağında olduğunda
ekleme yaptığınızda eklenen eleman o tarafa eklenir. Üstünde ve altında iken
eleman eklerseniz eklenen eleman seçili elemana paralel olarak eklenir.
Bazı işlemleri yapamazsınız. Örneğin bir bobinin sağına eleman ekleyemezsiniz.
LDMicro buna izin vermeyecektir.
Program boş bir satırla başlar. Kendiniz alta ve üste satır ekleyerek dilediğiniz
gibi diyagramınızı oluşturabilirsiniz. Yukarıda bahsedildiği gibi alt devreler
oluşturabilirsiniz.
Programınız yazdığınızda simülasyon yapabilir, .hex dosyasını oluşturabilirsiniz.
SİMÜLASYON
==========
Simülasyon moduna geçmek için Simülasyon->Simülasyon modu menüsünü tıklatabilir,
yada <Ctrl+M> tuş kombinasyonuna basabilirsiniz. Simülasyon modunda program
farklı bir görüntü alır. Kursör görünmez olur. Enerji alan yerler ve elemanlar
parlak kırmızı, enerji almayan yerler ve elemanlar gri görünür. Boşluk tuşuna
basarak bir çevrim ilerleyebilir yada menüden Simülasyon->Gerçek Zamanlı Simülasyonu Başlat
diyerek (veya <Ctrl+R>) devamlı bir çevrim başlatabilirsiniz. Ladder diyagramının
çalışmasına göre gerçek zamanlı olarak elemanlar ve yollar program tarafından değiştirilir.
Giriş elemanlarının durumunu çift tıklatarak değiştirebilirsiniz. Mesela, 'Xname'
kontağını çift tıklatıranız açıktan kapalıya veya kapalıdan açığa geçiş yapar.
DERLEME
=======
Ladder diyagramının yapılmasındaki amaç işlemciye yüklenecek .hex dosyasının
oluşturulmasıdır. Buna 'derleme' denir. Derlemeden önce şu aşamalar tamamlanmalıdır:
1- İşlemci seçilmelidir. Ayarlar->İşlemci Seçimi menüsünden yapılır.
2- G/Ç uçlarının mikrokontrolördeki hangi bacaklara bağlanacağı seçilmelidir.
Elemanın üzerine çift tıklanır ve çıkan listeden seçim yapılır.
3- Çevrim süresi tanımlanmalıdır. Ayarlar->İşlemci Ayarları menüsünden yapılır.
Bu süre işlemcinin çalıştığı frekansa bağlıdır. Çoğu uygulamalar için 10ms
uygun bir seçimdir. Aynı yerden kristal frekansını ayarlamayı unutmayınız.
Artık kodu üretebilirsiniz. Derle->Derle yada Derle->Farklı Derle seçeneklerinden
birini kullanacaksınız. Aradaki fark Kaydet ve Farklı Kaydet ile aynıdır. Sonuçta
Intel IHEX dosyanız programınızda hata yoksa üretilecektir. Programınızda hata varsa
uyarı alırsınız.
Progamlayıcınız ile bu dosyayı işlemcinize yüklemelisiniz. Buradaki en önemli nokta
işlemcinin konfigürasyon bitlerinin ayarlanmasıdır. PIC16 işlemciler için gerekli
ayar bilgileri hex dosyasına kaydedildiğinden programlayıcınız bu ayarları algılayacaktır.
Ancak AVR işlemciler için gerekli ayarları siz yapmalısınız.
KOMUTLAR ve ELEMANLAR
=====================
> KONTAK, NORMALDE AÇIK Xname Rname Yname
----] [---- ----] [---- ----] [----
Normalde açık bir anahtar gibi davranır. Komutu kontrol eden sinyal 0 ise
çıkışındaki sinyalde 0 olur. Eğer kontrol eden sinyal 1 olursa çıkışı da 1
olur ve çıkışa bağlı bobin aktif olur. Bu kontak işlemci bacağından alınan
bir giriş, çıkış bacağı yada dahili bir röle olabilir.
> KONTAK, NORMALDE KAPALI Xname Rname Yname
----]/[---- ----]/[---- ----]/[----
Normalde kapalı bir anahtar gibi davranır. Komutun kontrol eden sinyal 0 ise
çıkışı 1 olur. Eğer kontrol eden sinyal 1 olursa çıkışı 0 olur ve çıkışa
bağlı elemanlar pasif olur. Normalde çıkışa gerilim verilir, ancak bu kontağı
kontrol eden sinyal 1 olursa kontağın çıkışında gerilim olmaz. Bu kontak
işlemci bacağından alınan bir giriş, çıkış bacağı yada dahili bir röle olabilir
> BOBİN, NORMAL Rname Yname
----( )---- ----( )----
Elemana giren sinyal 0 ise dahili röle yada çıkış bacağı 0 yapılır.
Elemana giren sinyal 1 ise dahili röle yada çıkış bacağı 1 yapılır.
Bobine giriş değişkeni atamak mantıksızdır. Bu eleman bir satırda
sağdaki en son eleman olmalıdır.
> BOBİN, TERSLENMİŞ Rname Yname
----(/)---- ----(/)----
Elemana giren sinyal 0 ise dahili röle yada çıkış bacağı 1 yapılır.
Elemana giren sinyal 1 ise dahili röle yada çıkış bacağı 0 yapılır.
Bobine giriş değişkeni atamak mantıksızdır. Bu eleman bir satırda
sağdaki en son eleman olmalıdır. Normal bobinin tersi çalışır.
> BOBİN, SET Rname Yname
----(S)---- ----(S)----
Elemana giren sinyal 1 ise dahili röle yada çıkış bacağı 1 yapılır.
Diğer durumlarda bu bobinin durumunda bir değişiklik olmaz. Bu komut
bobinin durumunu sadece 0'dan 1'e çevirir. Bu nedenle çoğunlukla
BOBİN-RESET ile beraber çalışır. Bu eleman bir satırda sağdaki en
son eleman olmalıdır.
> BOBİN, RESET Rname Yname
----(R)---- ----(R)----
Elemana giren sinyal 1 ise dahili röle yada çıkış bacağı 0 yapılır.
Diğer durumlarda bu bobinin durumunda bir değişiklik olmaz. Bu komut
bobinin durumunu sadece 1'dEn 0'a çevirir. Bu nedenle çoğunlukla
BOBİN-SET ile beraber çalışır. Bu eleman bir satırda sağdaki en
son eleman olmalıdır.
> TURN-ON GECİKME Tdon
-[TON 1.000 s]-
Bir zamanlayıcıdır. Girişindeki sinyal 0'dan 1'e geçerse ayarlanan
süre kadar sürede çıkış 0 olarak kalır, süre bitince çıkışı 1 olur.
Girişindeki sinyal 1'den 0'a geçerse çıkış hemen 0 olur.
Girişi 0 olduğu zaman zamanlayıcı sıfırlanır. Ayrıca; ayarlanan süre
boyunca giriş 1 olarak kalmalıdır.
Zamanlayıcı 0'dan başlayarak her çevrim süresinde 1 artarak sayar.
Sayı ayarlanan süreye eşit yada büyükse çıkış 1 olur. Zamanlayıcı
değişkeni üzerinde işlem yapmak mümkündür. (Örneğin MOV komutu ile)
> TURN-OFF GECİKME Tdoff
-[TOF 1.000 s]-
Bir zamanlayıcıdır. Girişindeki sinyal 1'den 0'a geçerse ayarlanan
süre kadar sürede çıkış 1 olarak kalır, süre bitince çıkışı 0 olur.
Girişindeki sinyal 0'dan 1'e geçerse çıkış hemen 1 olur.
Girişi 0'dan 1'e geçtiğinde zamanlayıcı sıfırlanır. Ayrıca; ayarlanan
süre boyunca giriş 0 olarak kalmalıdır.
Zamanlayıcı 0'dan başlayarak her çevrim süresinde 1 artarak sayar.
Sayı ayarlanan süreye eşit yada büyükse çıkış 1 olur. Zamanlayıcı
değişkeni üzerinde işlem yapmak mümkündür. (Örneğin MOV komutu ile)
> SÜRE SAYAN TURN-ON GECİKME Trto
-[RTO 1.000 s]-
Bu zamanlayıcı girişindeki sinyalin ne kadar süre ile 1 olduğunu
ölçer. Ayaralanan süre boyunca giriş 1 ise çıkışı 1 olur. Aksi halde
çıkışı 0 olur. Ayarlanan süre devamlı olması gerekmez. Örneğin; süre
1 saniyeye ayarlanmışsa ve giriş önce 0.6 sn 1 olmuşsa, sonra 2.0 sn
boyunca 0 olmuşsa daha sonra 0.4 sn boyunca giriş tekrar 1 olursa
0.6 + 0.4 = 1sn olduğundan çıkış 1 olur. Çıkış 1 olduktan sonra
giriş 0 olsa dahi çıkış 0'a dönmez. Bu nedenle zamanlayıcı RES reset
komutu ile resetlenmelidir.
Zamanlayıcı 0'dan başlayarak her çevrim süresinde 1 artarak sayar.
Sayı ayarlanan süreye eşit yada büyükse çıkış 1 olur. Zamanlayıcı
değişkeni üzerinde işlem yapmak mümkündür. (Örneğin MOV komutu ile)
> RESET (SAYICI SIFIRLAMASI) Trto Citems
----{RES}---- ----{RES}----
Bu komut bir zamanlayıcı veya sayıcıyı sıfırlar. TON ve TOF zamanlayıcı
komutları kendiliğinden sıfırlandığından bu komuta ihtiyaç duymazlar.
RTO zamanlayıcısı ve CTU/CTD sayıcıları kendiliğinden sıfırlanmadığından
sıfırlanmaları için kullanıcı tarafından bu komutile sıfırlanması
gerekir. Bu komutun girişi 1 olduğunda sayıcı/zamanlayıcı sıfırlanır.
Bu komut bir satırın sağındaki son komut olmalıdır.
> YÜKSELEN KENAR _
--[OSR_/ ]--
Bu komutun çıkışı normalde 0'dır. Bu komutun çıkışının 1 olabilmesi
için bir önceki çevrimde girişinin 0 şimdiki çevrimde girişinin 1
olması gerekir. Komutun çıkışı bir çevrimlik bir pals üretir.
Bu komut bir sinyalin yükselen kenarında bir tetikleme gereken
uygulamalarda faydalıdır.
> DÜŞEN KENAR _
--[OSF \_]--
Bu komutun çıkışı normalde 0'dır. Bu komutun çıkışının 1 olabilmesi
için bir önceki çevrimde girişinin 1 şimdiki çevrimde girişinin 0
olması gerekir. Komutun çıkışı bir çevrimlik bir pals üretir.
Bu komut bir sinyalin düşen kenarında bir tetikleme gereken
uygulamalarda faydalıdır.
> KISA DEVRE, AÇIK DEVRE
----+----+---- ----+ +----
Kısa devrenin çıkışı her zaman girişinin aynısıdır.
Açık devrenin çıkışı her zaman 0'dır. Bildiğimiz açık/kısa devrenin
aynısıdır. Genellikle hata aramada kullanılırlar.
> ANA KONTROL RÖLESİ
-{MASTER RLY}-
Normalde her satırın ilk girişi 1'dir. Birden fazla satırın tek bir şart ile
kontrol edilmesi gerektiğinde paralel bağlantı yapmak gerekir. Bu ise zordur.
Bu işlemi kolayca yapabilmek için ana kontrol rölesini kullanabiliriz.
Ana kontrol rölesi eklendiğinde kendisinden sonraki satırlar bu röleye bağlı
hale gelir. Böylece; birden fazla satır tek bir şart ile kontrolü sağlanır.
Bir ana kontrol rölesi kendisinden sonra gelen ikinci bir ana kontrol
rölesine kadar devam eder. Diğer bir deyişle birinci ana kontrol rölesi
başlangıcı ikincisi ise bitişi temsil eder. Ana kontrol rölesi kullandıktan
sonra işlevini bitirmek için ikinci bir ana kontrol rölesi eklemelisiniz.
> MOVE {destvar := } {Tret := }
-{ 123 MOV}- -{ srcvar MOV}-
Girişi 1 olduğunda verilen sabit sayıyı (123 gibi) yada verilen değişkenin
içeriğini (srcvar) belirtilen değişkene (destvar) atar. Giriş 0 ise herhangi
bir işlem olmaz. Bu komut ile zamanlayıcı ve sayıcılar da dahil olmak üzere
tüm değişkenlere değer atayabilirsiniz. Örneğin Tsay zamanlayıcısına MOVE ile
0 atamak ile RES ile sıfırlamak aynı sonucu doğurur. Bu komut bir satırın
sağındaki en son komut olmalıdır.
> MATEMATİK İŞLEMLER {ADD kay :=} {SUB Ccnt :=}
-{ 'a' + 10 }- -{ Ccnt - 10 }-
> {MUL dest :=} {DIV dv := }
-{ var * -990 }- -{ dv / -10000}-
Bu komutun girişi doğru ise belirtilen hedef değişkenine verilen matematik
işlemin sonucunu kaydeder. İşlenen bilgi zamanlayıcı ve sayıcılar dahil
olmak üzere değişkenler yada sabit sayılar olabilir. İşlenen bilgi 16 bit
işaretli sayıdır. Her çevrimde işlemin yeniden yapıldığı unutulmamalıdır.
Örneğin artırma yada eksiltme yapıyorsanız yükselen yada düşen kenar
kullanmanız gerekebilir. Bölme (DIV) virgülden sonrasını keser. Örneğin;
8 / 3 = 2 olur. Bu komut bir satırın sağındaki en son komut olmalıdır.
> KARŞILAŞTIRMA [var ==] [var >] [1 >=]
-[ var2 ]- -[ 1 ]- -[ Ton]-
> [var /=] [-4 < ] [1 <=]
-[ var2 ]- -[ vartwo]- -[ Cup]-
Değişik karşılaştırma komutları vardır. Bu komutların girişi doğru (1)
ve verilen şart da doğru ise çıkışları 1 olur.
> SAYICI Cname Cname
--[CTU >=5]-- --[CTD >=5]--
Sayıcılar girişlerinin 0'dan 1'e her geçişinde yani yükselen kenarında
değerlerini 1 artırır (CTU) yada eksiltirler (CTD). Verilen şart doğru ise
çıkışları aktif (1) olur. CTU ve CTD sayıcılarına aynı ismi erebilirsiniz.
Böylece aynı sayıcıyı artırmış yada eksiltmiş olursunuz. RES komutu sayıcıları
sıfırlar. Sayıcılar ile genel değişkenlerle kullandığınız komutları kullanabilirsiniz.
> DAİRESEL SAYICI Cname
--{CTC 0:7}--
Normal yukarı sayıcıdan farkı belirtilen limite ulaşınca sayıcı tekrar 0'dan başlar
Örneğin sayıcı 0, 1, 2, 4, 5, 6, 7, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 0, 2,.... şeklinde
sayabilir. Yani bir dizi sayıcı olarak düşünülebilir. CTC sayıcılar girişlerinin
yükselen kenarında değer değiştirirler. Bu komut bir satırın sağındaki
en son komut olmalıdır.
> SHIFT REGISTER {SHIFT REG }
-{ reg0..3 }-
Bir dizi değişken ile beraber çalışır. İsim olarak reg verdiğinizi ve aşama
sayısını 3 olarak tanımladıysanız reg0, reg1, reg2 değikenleri ile çalışırsınız.
Kaydedicinin girişi reg0 olur. Girişin her yükselen kenarında değerler kaydedicide
bir sağa kayar. Mesela; `reg2 := reg1'. and `reg1 := reg0'. `reg0' değişmez.
Geniş bir kaydedici hafızada çok yer kaplar.
Bu komut bir satırın sağındaki en son komut olmalıdır.
> DEĞER TABLOSU {dest := }
-{ LUT[i] }-
Değer tablosu sıralanmış n adet değer içeren bir tablodur. Girişi doğru olduğunda
`dest' tamsayı değişkeni `i' tamsayı değişkenine karşılık gelen değeri alır. Sıra
0'dan başlar. bu nedenle `i' 0 ile (n-1) arasında olabilir. `i' bu değerler
arasında değilse komutun ne yapacağı tanımlı değildir.
Bu komut bir satırın sağındaki en son komut olmalıdır.
> PIECEWISE LINEAR TABLE {yvar := }
-{ PWL[xvar] }-
Bir matris tablo olarak düşünülebilir. Bir değere bağlı olarak değerin önceden
belirlenen bir başka değer ile değiştirilmesi içi oluşturulan bir tablodur.
Bu bir eğri oluşturmak, sensörden alınan değere göre çıkışta başka bir eğri
oluşturmak gibi amaçlar için kullanılabilir.
Farzedelimki x tamsayı giriş değerini y tamsayı çıkış değerine yaklaştırmak
istiyoruz. Değerlerin belirli noktalarda olduğunu biliyoruz. Örneğin;
f(0) = 2
f(5) = 10
f(10) = 50
f(100) = 100
Bu şu noktaların eğride olduğunu gösterir:
(x0, y0) = ( 0, 2)
(x1, y1) = ( 5, 10)
(x2, y2) = ( 10, 50)
(x3, y3) = (100, 100)
Dört değeri parçalı lineer tabloya gireriz. Komut, xvar'ın değerine bakarak
yvar'a değer verir. Örneğin, yukarıdaki örneğe bakarak, xvar = 10 ise
yvar = 50 olur.
Tabloya kayıtlı iki değerin arasında bir değer verirseniz verilen değer de
alınması gereken iki değerin arasında uygun gelen yerde bir değer olur.
Mesela; xvar=55 yazarsanız yvar=75 olur. (Tablodaki değerler (10,50) ve
(100,100) olduğuna göre). 55, 10 ve 100 değerlerinin ortasındadır. Bu
nedenle 55 ve 75 değerlerinin ortası olan 75 değeri alınır.
Değerler x koordinatında artan değerler olarak yazılmalıdır. 16 bit tamsayı
kullanan bazı değerler için arama tablosu üzerinde matematik işlemler
gerçekleşmeyebilir. Bu durumda LDMicro sizi uyaracaktır. Örneğin aşağıdaki
tablo bir hata oluşturacaktır:
(x0, y0) = ( 0, 0)
(x1, y1) = (300, 300)
Bu tip hataları noktalar arsında ara değerler oluşturarak giderebilirsiniz.
Örneğin aşağıdaki tablo yukarıdakinin aynısı olmasına rağmen hata
oluşturmayacaktır.
(x0, y0) = ( 0, 0)
(x1, y1) = (150, 150)
(x2, y2) = (300, 300)
Genelde 5 yada 6 noktadan daha fazla değer kullanmak gerekmeyecektir.
Daha fazla nokta demek daha fazla kod ve daha yavaş çalışma demektir.
En fazla 10 nokta oluşturabilirsiniz. xvar değişkenine x koordinatında
tablonun en yüksek değerinden daha büyük bir değer girmenin ve en düşük
değerinden daha küçük bir değer girmenin sonucu tanımlı değildir.
Bu komut bir satırın sağındaki en son komut olmalıdır.
> A/D ÇEVİRİCİDEN OKUMA Aname
--{READ ADC}--
LDmicro A/D çeviriciden değer okumak için gerekli kodları desteklediği
işlemciler için oluşturabilir. Komutun girişi 1 olduğunda A/D çeviriciden
değer okunur ve okunan değer `Aname' değişkenine aktarılır. Bu değişken
üzerinde genel değişkenlerle kullanılabilen işlemler kullanılabilir.
(büyük, küçük, büyük yada eşit gibi). Bu değişkene işlemcinin bacaklarından
uygun biri tanımlanmalıdır. Komutun girişi 0 ise `Aname'değişkeninde bir
değişiklik olmaz.
Şu an desteklenen işlemciler için; 0 Volt için ADC'den okunan değer 0,
Vdd (besleme gerilimi) değerine eşit gerilim değeri için ADC'den okunan değer
1023 olmaktadır. AVR kullanıyorsanız AREF ucunu Vdd besleme gerilimine
bağlayınız.
Aritmetik işlemler ADC değişkeni için kullanılabilir. Ayrıca bacak tanımlarken
ADC olmayan bacakların tanımlanmasını LDMicro engelleyecektir.
Bu komut bir satırın sağındaki en son komut olmalıdır.
> PWM PALS GENİŞLİĞİ AYARI duty_cycle
-{PWM 32.8 kHz}-
LDmicro desteklediği mikrokontrolörler için gerekli PWM kodlarını üretebilir.
Bu komutun girişi doğru (1) olduğunda PWM sinyalinin pals genişliği duty_cycle
değişkeninin değerine ayarlanır. Bu değer 0 ile 100 arasında değişir. Pals
genişliği yüzde olarak ayarlanır. Bir periyot 100 birim kabul edilirse bu
genişliğin yüzde kaçının palsi oluşturacağı ayarlanır. 0 periyodun tümü sıfır
100 ise periyodun tamamı 1 olsun anlamına gelir. 10 değeri palsin %10'u 1 geri
kalan %90'ı sıfır olsun anlamına gelir.
PWM frekansını ayarlayabilirsiniz. Verilen değer Hz olarak verilir.
Verdiğiniz frekans kesinlikle ayarlanabilir olmalıdır. LDMicro verdiğiniz değeri
olabilecek en yakın değerle değiştirir. Yüksek hızlarda doğruluk azalır.
Bu komut bir satırın sağındaki en son komut olmalıdır.
Periyodun süresinin ölçülebilmesi için işlemcinin zamanlayıcılarının bir tanesi
kullanılır. Bu nedenle PWM en az iki tane zamanlayıcısı olan işlemcilerde kullanılır.
PWM PIC16 işlemcilerde CCP2'yi, AVR'lerde ise OC2'yi kullanır.
> EEPROMDA SAKLA saved_var
--{PERSIST}--
Bu komut ile belirtilen değişkenin EEPROM'da saklanması gereken bir değişken olduğunu
belirmiş olursunuz. Komutun girişi doğru ise belirtilen değişkenin içeriği EEPROM'a
kaydedilir. Enerji kesildiğinde kaybolmaması istenen değerler için bu komut kullanılır.
Değişkenin içeriği gerilim geldiğinde tekrar EEPROM'dan yüklenir. Ayrıca;
değişkenin içeriği her değiştiğinde yeni değer tekrar EEPROM'a kaydedilir.
Ayrıca bir işlem yapılması gerekmez.
Bu komut bir satırın sağındaki en son komut olmalıdır.
************************
> UART (SERİ BİLGİ) AL var
--{UART RECV}--
LDmicro belirli işlemciler için gerekli UART kodlarını üretebilir. AVR işlemcilerde
sadece UART1 (UART0) değil) desteklenmektedir. İletişim hızı (baudrate) ayarlarını
Ayarlar->İşlemci Ayarları menüsünden yapmalısınız. Hız kristal frekansına bağlı olup,
bazı hızlar desteklenmeyebilir. Bu durumda LDMicro sizi uyaracaktır.
Bu komutun girişi yanlışsa herhangi bir işlem yapılmaz. Doğru ise UART'dan 1 karakter
alınmaya çalışılır. Okuma yapılamaz ise komutun çıkışı yanlış (0) olur. Karakter
okunursa okunan karakter `var' değişkeninde saklanır ve komutun çıkışı doğru (1) olur.
Çıkışın doğru olması sadece bir PLC çevrimi sürer.
> UART (SERİ BİLGİ) GÖNDER var
--{UART SEND}--
LDmicro belirli işlemciler için gerekli UART kodlarını üretebilir. AVR işlemcilerde
sadece UART1 (UART0) değil) desteklenmektedir. İletişim hızı (baudrate) ayarlarını
Ayarlar->İşlemci Ayarları menüsünden yapmalısınız. Hız kristal frekansına bağlı olup,
bazı hızlar desteklenmeyebilir. Bu durumda LDMicro sizi uyaracaktır.
Bu komutun girişi yanlışsa herhangi bir işlem yapılmaz. Doğru ise UART'dan 1 karakter
gönderilir. Gönderilecek karakter gönderme işleminden önce `var' değişkeninde saklı
olmalıdır. Komutun çıkışı UART meşgulse (bir karakterin gönderildiği sürece)
doğru (1) olur. Aksi halde yanlış olur.
Çıkışın doğru olması sadece bir PLC çevrimi sürer.
Karakterin gönderilmesi belirli bir zaman alır. Bu nedenle başka bir karakter
göndermeden önce önceki karakterin gönderildiğini kontrol ediniz veya gönderme
işlemlerinin arasına geikme ekleyiniz. Komutun girişini sadece çıkış yanlış
(UART meşgul değilse)ise doğru yapınız.
Bu komut yerine biçimlendirilmiş kelime komutunu (bir sonraki komut) inceleyiniz.
Biçimlendirilmiş kelime komutunun kullanımı daha kolaydır. İstediğiniz işlemleri
daha rahat gerçekleştirebilirsiniz.
> UART ÜZERİNDEN BİÇİMLENDİRİLMİŞ KELİME var
-{"Pressure: \3\r\n"}-
LDmicro belirli işlemciler için gerekli UART kodlarını üretebilir. AVR işlemcilerde
sadece UART1 (UART0) değil) desteklenmektedir. İletişim hızı (baudrate) ayarlarını
Ayarlar->İşlemci Ayarları menüsünden yapmalısınız. Hız kristal frekansına bağlı olup,
bazı hızlar desteklenmeyebilir. Bu durumda LDMicro sizi uyaracaktır.
Bu komutun girişi yanlıştan doğruya geçerse (yükselen kenar) ise seri port üzerinden
tüm kelimeyi gönderir. Eğer kelime `\3' özel kodunu içeriyorsa dizi içeriği
`var' değişkenin içeriği otomatik olarak kelimeye (string) çevrilerek`var'
değişkeninin içeriği ile değiştirilir. Değişkenin uzunluğu 3 karakter olacak şekilde
değiştirilir. Mesela; `var' değişkeninin içeriği 35 ise kelime 35 rakamının başına bir
adet boşul eklenerek `Pressure: 35\r\n' haline getirilir. Veya `var'değişkeninin
içeriği 1453 ise yapılacak işlem belli olmaz. Bu durumda `\4' kullanmak gerekebilir.
Değişken negatif bir sayı olabilecekse `\-3d' (veya `\-4d') gibi uygun bir değer
kullanmalısınız. Bu durumda LDMicro negatif sayıların önüne eksi işareti, pozitif sayıların
önüne ise bir boşluk karakteri yerleştirecektir.
Aynı anda birkaç işlem tanımlanırsa, yada UART ile ilgili işlemler birbirine
karışık hale getirilirse programın davranışı belirli olmayacaktır. Bu nedenle
dikkatli olmalısınız.
Kullanılabilecek özel karakterler (escape kodları) şunlardır:
* \r -- satır başına geç
* \n -- yeni satır
* \f -- kağıdı ilerlet (formfeed)
* \b -- bir karakter geri gel (backspace)
* \xAB -- ASCII karakter kodu 0xAB (hex)
Bu komutun çıkışı bilgi gönderiyorken doğru diğer durumlarda yanlış olur.
Bu komut program hafızasında çok yer kaplar.
MATEMATİKSEL İŞLEMLER İLE İLGİLİ BİLGİ
======================================
Unutmayın ki, LDMicro 16-bit tamsayı matematik komutlarına sahiptir.
Bu işlemlerde kullanılan değerler ve hesaplamanın sonucu -32768 ile
32767 arasında bir tamsayı olabilir.
Mesela y = (1/x)*1200 formülünü hesaplamaya çalışalım. x 1 ile 20
arasında bir sayıdır. Bu durumda y 1200 ile 60 arasında olur. Bu sayı
16-bit bir tamsayı sınırları içindedir. Ladder diyagramımızı yazalım.
Önce bölelim, sonra çarpma işlemini yapalım:
|| {DIV temp :=} ||
||---------{ 1 / x }----------||
|| ||
|| {MUL y := } ||
||----------{ temp * 1200}----------||
|| ||
Yada bölmeyi doğrudan yapalım:
|| {DIV y :=} ||
||-----------{ 1200 / x }-----------||
Matematiksel olarak iki işlem aynıd sonucu vermelidir. Ama birinci işlem
yanlış sonuç verecektir. (y=0 olur). Bu hata `temp' değişkeninin 1'den
küçük sonuç vermesindendir.Mesela x = 3 iken (1 / x) = 0.333 olur. Ama
0.333 bir tamsayı değildir. Bu nedenle sonuç 0 olur. İkinci adımda ise
y = temp * 1200 = 0 olur. İkinci şekilde ise bölen bir tamsayı olduğundan
sonuç doğru çıkacaktır.
İşlemlerinizde bir sorun varsa dikkatle kontrol ediniz. Ayrıca sonucun
başa dönmemesine de dikkat ediniz. Mesela 32767 + 1 = -32768 olur.
32767 sınırı aşılmış olacaktır.
Hesaplamalarınızda mantıksal değişimler yaparak doğru sonuçlar elde edebilirsiniz.
Örneğin; y = 1.8*x ise formülünüzü y = (9/5)*x şeklinde yazınız.(1.8 = 9/5)
y = (9*x)/5 şeklindeki bir kod sonucu daha tutarlı hale getirecektir.
performing the multiplication first:
|| {MUL temp :=} ||
||---------{ x * 9 }----------||
|| ||
|| {DIV y :=} ||
||-----------{ temp / 5 }-----------||
KODALAMA ŞEKLİ
==============
Programın sağladığı kolaylıklardan faydalanın. Mesela:
|| Xa Ya ||
1 ||-------] [--------------( )-------||
|| ||
|| Xb Yb ||
||-------] [------+-------( )-------||
|| | ||
|| | Yc ||
|| +-------( )-------||
|| ||
yazmak aşağıdakinden daha kolay olacaktır.
|| Xa Ya ||
1 ||-------] [--------------( )-------||
|| ||
|| ||
|| ||
|| ||
|| Xb Yb ||
2 ||-------] [--------------( )-------||
|| ||
|| ||
|| ||
|| ||
|| Xb Yc ||
3 ||-------] [--------------( )-------||
|| ||
* * *
Yazdığınız kodların sonuçlarına dikkat ediniz. Aşağıdaki satırlarda
mantıksız bir programlama yapılmıştır. Çünkü hem Xa hemde Xb aynı
anda doğru olabilir.
|| Xa {v := } ||
1 ||-------] [--------{ 12 MOV}--||
|| ||
|| Xb {v := } ||
||-------] [--------{ 23 MOV}--||
|| ||
|| ||
|| ||
|| ||
|| [v >] Yc ||
2 ||------[ 15]-------------( )-------||
|| ||
Aşağıdaki satırlar yukarda bahsi geçen tarzdadır. Ancak yapılan
işlem 4-bit binary sayı tamsayıya çevrilmektedir.
|| {v := } ||
3 ||-----------------------------------{ 0 MOV}--||
|| ||
|| Xb0 {ADD v :=} ||
||-------] [------------------{ v + 1 }-----------||
|| ||
|| Xb1 {ADD v :=} ||
||-------] [------------------{ v + 2 }-----------||
|| ||
|| Xb2 {ADD v :=} ||
||-------] [------------------{ v + 4 }-----------||
|| ||
|| Xb3 {ADD v :=} ||
||-------] [------------------{ v + 8 }-----------||
|| ||
HATALAR (BUG)
=============
LDmicro tarafından üretilen kodlar çok verimli kodlar değildir. Yavaş çalışan
ve hafızada fazla yer kaplayan kodlar olabilirler. Buna rağmen orta büyüklükte
bir PIC veya AVR küçük bir PLC'nin yaptığı işi yapar. Bu nedenle diğer sorunlar
yer yer gözardı edlebilir.
Değişken isimleri çok uzun olmamalıdır.
Programınız yada kullandığınız hafıza seçtiğiniz işlemcinin sahip olduğundan
büyükse LDMicro hata vermeyebilir. Dikkat etmezseniz programınız hatalı çalışacaktır.
Bulduğunuz hataları yazara bildiriniz.
Teşekkürler:
* Marcelo Solano, Windows 98'deki UI problemini bildirdiği için,
* Serge V. Polubarjev, PIC16F628 işlemcisi seçildiğinde RA3:0'ın çalışmadığı
ve nasıl düzelteceğimi bildirdiği için,
* Maxim Ibragimov, ATmega16 ve ATmega162 işlemcileri test ettikleri, problemleri
buldukları ve bildirdikleri için,
* Bill Kishonti, sıfıra bölüm hatası olduğunda simülasyonun çöktüğünü bildirdikleri
için,
* Mohamed Tayae, PIC16F628 işlemcisinde EEPROM'da saklanması gereken değişkenlerin
aslında saklanmadığını bildirdiği için,
* David Rothwell, kullanıcı arayüzündeki birkaç problemi ve "Metin Dosyası Olarak Kaydet"
fonksiyonundaki problemi bildirdiği için.
KOPYALAMA VE KULLANIM ŞARTLARI
==============================
LDMICRO TARAFINDAN ÜRETİLEN KODU İNSAN HAYATI VE İNSAN HAYATINI ETKİLEYEBİLECEK
PROJELERDE KULLANMAYINIZ. LDMICRO PROGRAMCISI LDMICRO'NUN KENDİNDEN VE LDMICRO
İLE ÜRETİLEN KODDAN KAYNAKLANAN HİÇBİR PROBLEM İÇİN SORUMLULUK KABUL ETMEMEKTEDİR.
Bu program ücretsiz bir program olup, dilediğiniz gibi dağıtabilirsiniz,
kaynak kodda değişiklik yapabilirsiniz. Programın kullanımı Free Software Foundation
tarafından yazılan GNU General Public License (version 3 ve sonrası)şartlarına bağlıdır.
Program faydalı olması ümidiyle dağıtılmıştır. Ancak hiçbir garanti verilmemektedir.
Detaylar için GNU General Public License içeriğine bakınız.
Söz konusu sözleşmenin bir kopyası bu programla beraber gelmiş olması gerekmektedir.
Gelmediyse <http://www.gnu.org/licenses/> adresinde bulabilirsiniz.
Jonathan Westhues
Rijswijk -- Dec 2004
Waterloo ON -- Jun, Jul 2005
Cambridge MA -- Sep, Dec 2005
Feb, Mar 2006
Feb 2007
Email: user jwesthues, at host cq.cx
Türkçe Versiyon : <http://tekelektirik.com/public/ldmicro.rar>
|
